دال بتنی
سقف یکی از قسمت های حائز اهمیت بخش سازه ساختمانی است که باید از مقاومت و وزن مناسبی برخوردار باشد و بتواند نیروهای وارده را تحمل کند تا دچار آسیب نگردد. سیستم ها و روش های مختلفی برای اجرای آن وجود دارد که متناسب با پروژه انتخاب می شود. دال بتنی یکی از این روش ها است که ما قصد داریم تا در ادامه مرور واضحی بر روی آن داشته باشیم.
معرفی دال بتنی
دال یک کلمه فرانسوی است که به یک عضو سازه ای ساختمان امروزی گفته می شود. دال بتنی نوعی سقف به صورت پیوسته از مصالح همچون بتن و فولاد ساخته می شود.
از دال های بتنی می توان در کارهای مختلف استفاده کرد و فقط برای سقف های ساختمانی نیست.
می توان از این دال ها برای ساخت عرشه پل ها، سد، کف سازی های متفاوتی هم استفاده کرد.
نکته ای که وجود دارد این است که دال بتنی بیشتر برای سقف طبقات استفاده می شود و معمولا ضخامت این سقف ها بین 10تا 50 سانتی متر است.
دال هایی که ضخامت کمتری داشته و عموما از 10 سانتی متر کمتر هستند، برای سنگ فرش ها استفاده می شوند.
انواع دال بتنی
دال های بتنی انواع زیادی دارند که هر کدام از آن ها ویژگی ها و ساختار مختص به خود را دارند.
ما در ادامه هر کدام را به شیوه ای ساده برای شما عزیزان شرح داده ایم.
دال یک طرفه و دو طرفه
بسته به ابعاد دال و قرار گیری تکیه گاه های آن، انتقال بار می تواند در یک راستا و یا در در دو راستا انجام شود.
دالی که بارها را از یک راستا منتقل می کند، دال یک طرفه و دالی که بارها را از دو راستا منتقل می کند، دال دو طرفه نامیده می شود.
دال یک طرفه
هنگامی که دال به واسطه تکیه گاه هایی در دو ضلع موازی آن پشتیبانی شود، انتقال بارها از یک راستا انجام شده و آن را یک دال یک طرفه می گوییم.
زمانی که پشتیبانی از یک دال به واسطه تکیه گاه هایی در چهار ضلع آن تامین شود و نسبت دهانه بزرگ تر به دهانه کوچک تر، بزرگ تر از 2 باشد نیز دال را یک طرفه فرض می کنیم.
دال دو طرفه:
زمانی که پشتیبانی از یک دال به واسطه تکیه گاه هایی در چهار ضلع آن تامین شود و نسبت دهانه بزرگتر به دهانه کمتر از دو باشد، انتقال بارها در هر دو راستا اتفاق می افتد و فرض می شود که دال دو طرفه است.
در دال های یک طرفه آرماتورها تنها در راستای دهانه کوچکتر مورد نیاز هستند.
اما در دال های دو طرفه، آرماتورها هم در راستای دهانه بزرگتر و هم در راستای دهانه کوچکتر نیاز هستند. لذا برای دال های دو طرفه از مش های مربعی استفاده می شود.
دال تخت ساده:
دال های بتن مسلح که بدون استفاده از تیر، مستقیما روی ستون ها تکیه دارند، به دال های تخت معروف اند.
زمانی که دهانه ها خیلی بزرگ نباشند و بارهای وارد بر دال زیاد نباشند، اجرای این نوع دال ها به دلیل سادگی قالب بندی و آرماتوربندی، آسان تر از سیستم تیر- دال است.
دال تخت قارچی (دال تخت با سرستون)
در دال های تخت برای کنترل لنگرهای منفی، تکیه گاهی در مجاورت ستون ها و تحمل برش، پانج اطراف ستون، معمولا ضخامت دال در اطراف ستون اندکی افزایش پیدا می کند.
به این ناحیه افزایش یافته ستون، سرستون و به ناحیه برجسته دال، کتیبه می گویند.
دال تخت مشبک یا قابلمه ای:
گاهی برای کم کردن وزن سقف و صرفه جویی بتن، در وسط دهانه های دال فرورفتگی هایی ایجاد می شود. در نتیجه از وزن مرده دال به شدت کاسته می شود.
به طور مثال وافل یکی از انواع سقف های دال مشبک است.
برای افزایش مقاومت برشی این نوع دال ها در اطراف ستون ها و کنترل برش پانج، فرورفتگی های آن را به صورت توپر اجرا می کنند.
در مواقعی حتی امتداد محور واصل ستون ها نیز به صورت توپر اجرا می شود.
پیشنهاد سیپورکس: انواع سقف ساختمانی
دال تخت مجوف:
مجوف به معنای میان تهی است. سقف های دال مجوف سقف هایی هستند که داخل ضخامت دال با اشیا پرکننده پر شده و از بتن خال است.
در اجرای دال های مجوف از پرکننده های پلاستیکی به جای بتن میانی دال استفاده می شود و این جایگزینی، وزن مرده سقف را کاهش می دهد.
سقف های کوبیاکس و یوبوت از این دسته سقف ها هستند.
آشنایی با دال بتنی و انواع آن
دال بتنی پیش تنیده:
در سقف بتنی پیش تنیده، به جای آرماتورهای معمولی از یک سری کابل یعنی تاندون های با مقاومت کششی بالا استفاده می شود.
این کابل ها تحت کشش زیادی قرار گرفته و در دو انتهای تیر توسط گیره های مخصوص ثابت می شوند.
اعمال نیروهای پیش تنیدگی به دو روش پس کشیده (پس از بتن ریزی) یا پیش کشیده (پیش از بتن ریزی) انجام می شود.
کابل های پیش تنیده پس از رها شدن از کشش، تمایل به جمع شدن و رسیدن به حالت اولیه دارند.
بنابراین نیروی فشاری زیادی در قسمت زیرین تار خنثی در بتن ایجاد می شود.
این نیرو در مقابل نیروی کششی که به واسطه بارهای ثقلی در بتن ایجاد می شود، قرار گرفته و مقداری از نیروهای ناشی از بارهای ثقلی را خنثی می کند.
بتن ریزی سقف دال بتنی:
این عملیات شامل برپایی قالب، آرماتوربندی، ریختن، تراکم و پرداخت بتن و در پایان قالب برداری و عمل آوری دال بتنی می باشد.
در این فرایند، بتن نباید درون قالب ها سریع تر از حدی ریخته شود که نتوان آن را پهن نمود و تراز کرد یا شمشه کشید.
قالب های کناری و جداکننده میانی باید به اندازه کافی محکم باشند تا قابلیت تحمل وسایل تراز کننده ارتعاشی و مکانیکی را داشته باشند.
مزایای سیستم دال بتنی:
1ـ یکی از مزیت های بسیار مهم سیستم دال بتنی، سرعت اجرای بالای آن است که نسبت به بقیه سیستم های مشابه دارد.
2ـ مزیت دیگر آن زمانی که زلزله بوجود می آید، یکسری نیروهای برشی بالا هست که باید سقفی باشد که براحتی و به خوبی بتواند رفتار مناسبی از خود نشان بدهد و مقاومت خوبی داشته باشد.
3 این دال بتنی یا این نوع سقف، عایق صوتی و حرارتی مناسبی دارد و همچنین می تواند مقاومت بسیار خوبی در مقابل آتش و حرارت داشته باشد.
4ـ صرفه جویی زیاد و قابل توجهی مثل سیمان، آب، فولاد، سنگدان ها و ...انجام میشود.
5ـ این سقف ها طول عمر بالایی دارند.
معایب سیستم دال بتنی:
1ـ دال بتنی به سقف های خیلی گران معروف اند به خاطر اینکه شما باید هزینه های زیادی پرداخت کنید تا بتوانید مجموعه ای قالب ها را تهیه کنید؛ چراکه قالب زیادی نسبت به سیستم مشابه استفاده می شود.
اما مواردی هم وجود دارد که حجم کار بالا بوده و روش دال برای این کار مقرون به صرفه است.
این حجم زیاد کار باعث می شود شما اختلاف جزئی که خود استفاده از دال بتنی دارد، توسط حجم کار بالا جبران شود.
2ـ سنگین بودن این نوع سقف ها مشکل دیگری است که دیدیه می شود.
این سقف ها به خاطر این که جای بلوک قرار نگرفته و از مصالح پرکننده ی دیگری استفاده نمی شود، سنگین تر از بقیه سقف ها است.
3ـ برای ساختمان های اسکلت فولادی توصیه نمیشود.
4ـ کلا اجرای سقف دال بتنی تخصصی تر هست و مشکلات اجرایی خیلی زیادی حین کار پیش می آید اگر ما از نیروهای متخصص و اکیپ اجرایی خوب استفاده نکنیم.
جرم حرارتی دال بتنی:
جرم حرارتی بالایی که دال بتنی دارد، می تواند یک مشکل جدی باشد. از طرفی هم می تواند به عنوان یک مزیت تلقی شود.
اگر ساختمان ما در مناطق گرمسیری باشد، یعنی مناطقی که گرما در سال بیشتر باشد، در طول روز بتن ما گرما جذب می کند.
همانطور که می دانید، بتن یک جرم حرارتی و ظرفیت گرمایی بالایی دارد و باعث می شود گرما را در خود ذخیره کرده کم کم آن ها را رها می کند.
این باعث می شود در طول روز سقف گرما جذب کرده و در شب همین گرما را کم کم آزاد می کند. به عبارتی فضای گرمی در طول شبانه روز داریم.
مزیت دیگر این است که اگر ساختمان ما در منطقه ای باشد که نوسانات دمای بالایی داشته باشد، یعنی یک ظهر بسیار گرم داشته باشیم و یک شب بسیار سرد ( معمولا مناطق کویری به این شکل اند) حائل های و دال های بتنی ما می تواند نقش تعدیل کننده حرارتی را داشته و دمای ساختمان را در روز کاهش دهد.
به خاطر ظرفیت حرارتی بالایی که دارد، اجازه نمی دهد گرما نفوذ کرده و در شب هم که دمای سردتری داریم، باعث می شود که این گرما به داخل خانه نفوذ کرده و سرمایی که بیرون خانه وجود دارد، به راحتی نگذارد به فضای داخلی ما ورود پیدا کند.
روش اجرای سقف دال بتنی:
دال بتنی به دو روش پیش ساخته یا برجا صورت می گیرد.
دال های پیش ساخته:
دال های پیش ساخته در کارخانه تولید می شوند و به محل پروژه انتقال داده می شوند.
جانمایی، نصب و اتصالات در محل پروژه انجام می گیرد تا در بین تیرهای فلزی یا بتنی سازه نصب بشوند.
دال بتنی برجا:
دال بتنی برجا در محل پروژه اجرا می شود قالب، آرماتوربندی، ریختن بتن تراکم و پرداخت بتن و در پایان قالب برداری و عمل آوری دال بتنی در محل پروژه انجام می شود.
این نوع دال ها بستگی به صلاح دید طراح ما دارد که پیش تنیده، پس تنیده یا اصلا کلا تنیده نشده باشد.
هر یک از این مدل ها ویژگی ها خاص خود را دارند. با این حال همگی شامل مزیت های دال بتنی می شوند.
چنانچه در این زمینه سوالات بیشتری دارید، می توانید از طریق بخش نظرات با ما مطرح فرمایید.
منبع: دال بتنی چیست از سایت سیپورکس
